Izostavljanje namaskih sunneta zbog isteka namaskog vremena

O

Haram je odgoditi namaz tako da se ne može u cijelosti, sa svim rekatima, obaviti u okviru propisanog vremena.

U tom smislu Ibn Kudama navodi: "Nije grešan onaj ko klanja u prvom vremenu namaz koji je pohvalno odgoditi, niti je grešan onaj ko odgodi namaz koji je pohvalno klanjati u prvom vremenu, ako ga odgodi uz namjeru da ga obavi prije isteka vremena, odnosno prije nego što ostane tako malo vremena do isteka namaskog vremena tako da se ne može ibadet u cijelosti obaviti u propisanom vremenu. Melek Džibril predvodio je Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, u namazu pa je klanjao jedan dan u prvom vremenu neposredno nakon što namasko vrijeme nastupilo, a drugi dan u zadnjem vremenu, a potom je rekao: "Namaz se klanja između ova dva vremena!" Ako bi odgodio namaz do vremena u kojem nije u mogućnosti obaviti namaz u cijelosti prije isteka vremena, bio bi grešan, jer i posljednji rekat je dio namaza pa nije dozvoljeno odgoditi ga van propisanog vremena, kao što to nije dozvoljeno učiniti s prvim rekatom." (El-Mugni, 1/286)

Neki islamski pravnici kazali su da će osoba kojoj je namasko vrijeme pri isteku skratiti uzimanje abdesta tako što će ispuniti samo radnje koje su neophodne da bi abdest bio validan. Šafijski učenjak Zejnuddin el-Ma'biri navodi: "Neka čovjek koji uzima abdest obavezno skrati uzimanje abdesta na pranje i potiranje koje je obavezno kada mu prije isteka vremena ostane toliko da namaz ne može u cijelosti obaviti u propisanom vremenu, ili ako je u oskudici s vodom, a pohvalno je skratiti uzimanje abdesta na pranje i potiranje koje je obavezno da bi se stiglo na namaz u džematu." (Fethul-muin, 59)

Slično tome navodi se o samom namazu. Budžejrimi kaže: "Kada neko stupi u namaz u njegovom vremenu tako da ima vremena da namaz u cijelosti obavi prije isteka namaskog vremena, ili je preostalo vrijeme još duže, može primijeniti pohvalne radnje namaza pa i ako bi vrijeme namaza isteklo (prije nego što namaz upotpuni), jer to je vid dozvoljenog produžavanja namaza. Zatim, ako se jedan rekat klanja u propisanom vremenu, taj namaz obavljen je u propisanom vremenu (edaaen), u protivnom to je naklanjavanje (kadaen), a zbog toga nije grešan iako je takav postupak suprotan prečem. Ako je ostalo toliko malo vremena da se ne mogu svi namaski farzovi obaviti u propisanom vremenu, u tom slučaju dužan je svesti namaz na vadžibe. Nakon toga, ako se jedan rekat obavi u propisanom vremenu, taj namaz obavljen je u propisanom vremenu (edaaen), a u protivnom radi se o naklanjavanju (kadaen), a u oba slučaja je grešan. Ukoliko ima dovoljno vremena da se obavi jedan rekat ili više u propisanom vremenu, nijetit će namaz u propisanom vremenu (edaen) u protivnom obavezan je nijet naklanjavanja (kadaen). Ako bi namaz obavljao pri kraju vremena tako da bi mu isteklo vrijeme ako bi uz farzove namaza primijenio sunnete, a ako bi sveo namaz na temeljne radnje, stigao bi namaz obaviti u njegovom vremenu, u tom slučaju (prema jednom mišljenju) bolje je upotpuniti sunnete. Međutim, više sam sklon tome da se namaz svede na obavezno, jer otkloniti štetu preče je nego ostvariti interes, i ovdje se ne radi o propisanom produživanju namaza, jer produživanje biva u situaciji kada osoba stupi u namaz a ostane dovoljno vremena da se namaz može upotpuniti sa sunnetima." (Hašijetul-Budžejrimi alel-Hatib, 1/403)

U situaciji kada je propisano reducirati abdest ili namaz na obavezne, neizostavne radnje, one se razlikuju od jednog do drugog mezheba, a odnose se na uvjete (šarte), farzove ili ruknove i vadžibe.

Ukoliko bi isticalo odabrano vrijeme namaza i nastupalo zadnje vrijeme namaza, u tom slučaju namaz se upotpunjava sa sunnetima i ne svodi se samo na vadžibe. Ovo se posebno odnosi na ikindiju i jacija-namaz koji imaju odabrano vrijeme i vrijeme u kojem se klanja samo u prijekoj potrebi. Odabrano vrijeme ikindije traje od nastupanja ikindije pa sve dok sunce ne požuti pred zalazak, tada nastupa vrijeme u kojem se klanja u prijekoj potrebi sve dok sunce potpuno ne zađe i nastupi akšam. Odabrano vrijeme jacije traje do polovine noći, a vrijeme u kojem se klanja samo u u prijekoj potrebi traje sve do pojave zore, tj. sabah-namaza. Svevišnji Allah najbolje zna!